اختلالات خواب به شرایطی اطلاق می‌شود که با مختل شدن الگوهای خواب طبیعی فرد، سلامت کلی او، تحت تاثیر منفی قرار می‌گیرند. این اختلالات می‌توانند به اشکال مختلف مانند «بی‌خوابی »، «آپنه خواب»، «نارکولپسی»، «سندرم پای بی‌قرار» و «پاراسومنیا» ظاهر شوند. خواب برای بازیابی سلامت جسمی و روانی ضروری است؛ بنابراین وقتی به‌طور مداوم مختل یا ناکافی باشد، می‌تواند منجر به خستگی در طول روز، اختلال در عملکرد شناختی، اختلالات خلقی و کاهش کیفیت زندگی شود.
رویکردهای درمان اختلال خواب، بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است؛ اما می‌تواند شامل اصلاح سبک زندگی، شیوه‌های بهداشت خواب، دارو، درمان یا رسیدگی به شرایط پزشکی یا روانی زمینه‌ای باشد. تشخیص و مدیریت صحیح برای اطمینان از خوابی آرام و ترمیم‌کننده و ارتقاء سلامت و تندرستی کلی ضروری است.
در این مطلب قصد داریم به درمان اختلال خواب بپردازیم. با ما همراه باشید.
علت اختلال در خواب
عوامل متعددی باعث بروز اختلال خواب می‌شوند و به همان نسبت نیز درمان قطعی بی‌خوابی متنوع است. برخی از علل رایج عبارتند از استرس و اضطراب که می‌تواند منجر به تنش افکاری و مشکل در به خواب رفتن یا افت کیفیت خواب شود. عادات بد خواب، مانند برنامه‌های خواب نامنظم یا سپری کردن زمان بیش از حد مقابل صفحه نمایش قبل از خواب نیز در استراحت خوب شبانه اختلال ایجاد می‌کنند. برخی از شرایط پزشکی مانند آپنه خواب، سندرم پای بی قرار و اختلالات روان‌پزشکی هم می‌توانند سبب اختلال در الگوهای خواب شوند. عوامل محیطی مانند سروصدا، دما و ملافه‌های معذب یا خشن نیز در این مورد نقش دارند.
علائم اختلالات خواب
اختلالات خواب می‌تواند به‌صورت علائم مختلفی ظاهر شود. در اینجا برخی از علائم رایج مرتبط با اختلالات خواب آورده شده است:
- مشکل در به خواب رفتن: بی‌خوابی یا سایر اختلالات خواب، خواب رفتن در شب را چالش‌برانگیز خواهند کرد. این امر رفته‌رفته وضعیت سلامتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- مشکل در خواب ماندن: بیدار شدن مکرر در طول شب یا داشتن مشکل در خواب ماندن، می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات خواب مانند بی‌خوابی یا آپنه خواب باشد. در این صورت لازم است که این عارضه با درمان بی‌خوابی برطرف شود.
- خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز: احساس خستگی بیش از حد در طول روز، صرف‌نظر از این‌که چقدر می‌خوابید، ممکن است نشان‌دهنده اختلال خواب باشد.
- تمرکز و حافظه ضعیف: اختلالات خواب ممکن است عملکردهای شناختی را مختل کند و تمرکز و به خاطر سپردن چیزها را دشوار سازد.
- خروپف با صدای بلند: خروپف بلند و مکرر ممکن است نشانه آپنه خواب باشد؛ وضعیتی که در آن تنفس مکرر در طول خواب متوقف و شروع می‌شود.
- نفس‌نفس زدن یا خفگی در هنگام خواب: بیدار شدن ناگهانی به دلیل احساس خفگی یا نفس‌نفس زدن، می‌تواند نشانه‌ای از آپنه خواب باشد.
- پاهای بی‌قرار یا حرکات دوره‌ای اندام: احساسات ناراحت‌کننده در پاها، همراه با میل مقاومت‌ناپذیر برای حرکت دادن آنها، به ویژه در شب، می‌تواند نشان‌دهنده سندرم پای بی‌قرار یا اختلال حرکت دوره‌ای اندام باشد.
- کابوس‌ها یا وحشت‌های شبانه: کابوس‌های مکرر یا دوره‌های شدید ترس و سردرگمی در طول خواب، ممکن است از علائم اختلالات خواب باشد.
- الگوهای خواب نامنظم: داشتن برنامه خواب نامنظم یا تجربه اختلالات مکرر در چرخه خواب و بیداری، می‌تواند نشانه‌ای از اختلال خواب باشد.
اگر مشکوک به اختلال خواب هستید، بهتر است برای ارزیابی و تشخیص مناسب با متخصص مشورت کنید.
انواع اختلالات خواب چه هستند؟
از جمله انواع اختلالات خواب، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
اینسومنیا (Insomnia)
بی‌خوابی نوعی اختلال خواب رایج است که می‌تواند زندگی روزمره فرد را خسته‌کننده و مختل کند. افراد مبتلا به بی‌خوابی، اغلب در به خواب رفتن، خواب ماندن یا هر دو مشکل دارند. این امر می‌تواند منجر به خستگی مداوم، تحریک‌پذیری و مشکل در تمرکز در طول روز شود.
استرس، اضطراب یا شرایط پزشکی زمینه‌ای هم در شرایطی، در ایجاد بی‌خوابی نقش دارند. مهم است که به سرعت به بی‌خوابی رسیدگی کنید، زیرا این امر بر رفاه کلی و کیفیت زندگی شما، تأثیر منفی می‌گذارد. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل تکنیک‌های رفتاری، اصلاح شیوه زندگی، دارو یا ترکیبی از این رویکردها باشند.
آپنه خواب (Sleep apnea)
آپنه خواب نوعی اختلال خواب است که با وقفه در تنفس یا نفس‌های کم‌عمق در طول خواب مشخص می‌شود. این وقفه‌ها در تنفس، می‌تواند چند ثانیه طول بکشد و ممکن است بارها در طول شب اتفاق بیفتد و منجر به اختلال در الگوی خواب و اکسیژن‌رسانی ناکافی به بدن شود. علائم شایع آپنه خواب شامل خروپف بلند، خواب‌آلودگی در طول روز، سردرد صبحگاهی و مشکل در خواب ماندن است. آپنه خواب می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد، زیرا اغلب منجر به خستگی، اختلال در عملکرد شناختی و افزایش خطر تصادف می‌شود.
پاراسومنیا (Parasomnias)
پاراسومنیا گروهی از اختلالات خواب هستند که شامل رفتار، حرکات یا تجربیات غیرعادی در طول خواب می‌شوند. آنها می‌توانند در هر مرحله از خواب رخ دهند و اغلب الگوهای خواب و کیفیت کلی آن را مختل می‌کنند. نمونه‌های رایج پاراسومنیا عبارتند از راه رفتن در خواب، صحبت کردن در خواب، وحشت شبانه، اختلال خوردن و نوشیدن در نیمه‌شب در حالت نیمه‌هوشیار و اختلال رفتار خواب REM. این دوره‌ها می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و اگر شامل اقدامات پیچیده یا خشونت‌آمیز باشند، ریسک و خطر به همراه خواهند داشت.
سندرم پای بی‌قرار (Restless leg syndrome)
سندرم پای بی‌قرار (RLS) نوعی اختلال عصبی است که با احساسات ناراحت‌کننده در پاها مشخص می‌شود که اغلب با میل مقاومت‌ناپذیر برای حرکت دادن آنها همراه است. این احساسات معمولاً در طول دوره‌های استراحت یا عدم تحرک، به‌ویژه در عصر یا شب بدتر می‌شوند که منجر به اختلال در خواب خواهند شد. علائم شایع عبارتند از گزگز یا احساس درد در پاها که به‌طور موقت با حرکت تسکین می‌یابند. علت دقیق RLS ناشناخته است، اگرچه اعتقاد بر این است که با عوامل ژنتیکی و ناهنجاری در سیگنال‌دهی دوپامین مغز مرتبط است.
نارکولوپسی (Narcolepsy)
نارکولپسی نوعی اختلال عصبی مزمن است که بر توانایی مغز برای تنظیم چرخه خواب و بیداری تأثیر می‌گذارد. این بیماری با خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز، دوره‌های ناگهانی و غیرقابل کنترل به خواب رفتن و اختلال در الگوهای خواب شبانه مشخص می‌شود.
افراد مبتلا به نارکولپسی، اغلب حملات ناگهانی خواب‌آلودگی را تجربه می‌کنند که می‌تواند در هر زمان و در موقعیت‌های مختلف رخ دهد؛ گاهی اوقات حتی در حین انجام فعالیت‌هایی مانند کار یا رانندگی. این اپیزودها اغلب با علائمی به نام کاتاپلکسی همراه هستند که خود را به شکل از دست دادن ناگهانی توان عضلانی ناشی از احساساتی مانند خنده یا هیجان، نشان می‌دهند. سایر علائم رایج عبارتند از فلج خواب، توهم و خواب پراکنده در شب.
چگونگی تشخیص اختلال خواب
تشخیص اختلال خواب معمولاً شامل ارزیابی جامع است که از سوی متخصص در پزشکی خواب انجام می‌شود که برای درمان قطعی بی‌خوابی ضرورت دارد. در اینجا چند مرحله و روش متداول در فرآیند تشخیص وجود دارد:
- سابقه پزشکی: متخصص با بحث در مورد علائم، الگوهای خواب و سابقه پزشکی شما شروع می‌کند. ارائه اطلاعات دقیق در مورد عادات خواب، کیفیت خواب و هرگونه مسائل مرتبط مانند خروپف، خستگی در طول روز یا رفتارهای غیرعادی خواب بسیار مهم است.
- مطالعه خواب: پلی سومنوگرافی نوعی آزمایش غیرتهاجمی است که در آزمایشگاه خواب انجام می‌شود؛ جایی که شما یک شب را در حالی که خواب شما کنترل می‌شود، سپری خواهید کرد. این مطالعه، امواج مغزی، حرکات چشم، ضربان قلب، فعالیت ماهیچه‌ای و سایر پارامترهای فیزیولوژیکی را ثبت می‌کند تا معماری خواب شما را ارزیابی کند و هرگونه ناهنجاری را تشخیص دهد.
- تست تاخیر خواب چندگانه (MSLT): این آزمایش معمولا برای تشخیص نارکولپسی و ارزیابی خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز استفاده می‌شود.
- آزمایش‌های اضافی: بسته به اختلال خواب مشکوک، ممکن است آزمایش‌های اضافی توصیه شود. این موارد می‌تواند شامل آزمایش ژنتیکی، اکتیوگرافی (نظارت مداوم خواب و بیداری در خانه) یا ارزیابی‌های خاص برای اختلالاتی مانند آپنه خواب یا سندرم پاهای بی‌قرار باشد.
به یاد داشته باشید که این فرآیند ممکن است بسته به اختلال خواب خاصی که در حال بررسی است، متفاوت باشد.
چگونگی درمان اختلالات خواب
درمان اختلالات خواب با توجه به شرایط خاص، شامل رویکردهای مختلفی است. در اینجا چند استراتژی کلی که معمولا استفاده قرار می‌گیرند، آورده شده است:
درمان شناختی رفتاری برای بی‌خوابی (CBT-I)
CBT-I نوعی روش درمانی بسیار مؤثر است که هدف آن رسیدگی به افکار، رفتارها و احساسات اساسی است که به بی‌خوابی کمک می‌کند. این درمان شامل تکنیک‌هایی مانند محدودیت خواب، کنترل محرک، بازسازی شناختی و تمرین آرامش است.
درمان‌های پزشکی
در برخی موارد ممکن است داروهایی برای مدیریت اختلالات خواب تجویز شود. همین‌طور اختلالات خواب ممکن است به برخی از بیماری‌های زمینه‌ای چون افسردگی یا اضطراب، اختلالات تنفسی، دردهای مزمن و… مربوط باشند که لازم است درمان شوند.
تغییرات سبک زندگی
در برخی موارد ممکن است داروهایی برای مدیریت اختلالات خواب تجویز شود. همین‌طور اختلالات خواب می‌تواند به برخی از بیماری‌های زمینه‌ای چون افسردگی یا اضطراب، اختلالات تنفسی، دردهای مزمن و… مربوط باشد که باید درمان شود.
درمان اختلال خواب با نوروفیدبک
درمان اختلال خواب با نوروفیدبک، رویکردی امیدوارکننده است که از فناوری پیشرفته برای آموزش مغز برای الگوهای خواب سالم‌تر استفاده می‌کند؛ چیزی که در نقشه مغزی هم داریم. نوروفیدبک که با نام بیوفیدبک EEG نیز شناخته می‌شود، شامل نظارت بر فعالیت امواج مغزی و ارائه بازخورد در زمان واقعی به فرد است.
در طول جلسه نوروفیدبک، حس‌گرهایی برای اندازه‌گیری فرکانس امواج مغزی روی پوست سر قرار می‌گیرند و داده‌ها به برنامه کامپیوتری ارسال می‌شوند. از طریق نشانه‌های دیداری یا شنیداری، فرد بازخوردی در مورد الگوهای امواج مغزی خود دریافت می‌کند. با تمرین مداوم، نوروفیدبک می‌تواند به افراد مبتلا به اختلالات خواب کمک کند تا مغز خود را برای دست‌یابی به الگوهای متعادل‌تر و بهینه‌تر برای خواب آموزش دهند.
برای تشخیص دقیق اختلال خواب و تعیین مناسب‌ترین برنامه درمانی، مشورت با متخصص اهمیت زیادی دارد.
پیامدها و عوارض بی‌خوابی چیست؟
بی‌خوابی زمانی که درمان نشود، می‌تواند منجر به پیامدها و عوارض متعددی شود که جنبه‌های مختلف زندگی شما را تحت تاثیر قرار خواهد دهد. در اینجا برخی از نتایج احتمالی را آورده‌ایم:
- خستگی در طول روز و کاهش انرژی: خواب ناکافی ناشی از اختلال بی‌خوابی، می‌تواند باعث ایجاد احساس خستگی، بی‌حالی و کمبود انرژی در طول روز شود.
- اختلالات خلقی: بی‌خوابی با افزایش خطر ابتلا به اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب همراه است. کم‌خوابی می‌تواند احساس غم و اندوه، تحریک‌پذیری و استرس را تشدید کند و مقابله با چالش‌های روزانه را سخت‌تر کند.
- اختلال در عملکرد شناختی: خواب نقش مهمی در تثبیت حافظه، توجه و حل مسأله دارد. بی‌خوابی منجر به مشکلاتی در تمرکز، یادآوری حافظه، تصمیم‌گیری و عملکرد شناختی کلی می‌شود.
- افزایش خطر تصادف: خواب‌آلودگی در طول روز مرتبط با بی‌خوابی می‌تواند رفلکس‌ها، زمان واکنش و قضاوت شما را مختل کند و خطر را در حین رانندگی، کار با ماشین‌آلات یا انجام سایر کارهای بالقوه خطرناک افزایش دهد.
- ضعف سیستم ایمنی: بی‌خوابی مزمن و شدید، سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف و شما را مستعد ابتلا به عفونت‌ها و بیماری‌ها می‌کند.
- تداخل در زندگی شخصی و حرفه‌ای: خواب ضعیف می‌تواند بر روابط، عملکرد کاری و کارایی کلی شما تأثیر بگذارد.
- افزایش خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها: بی‌خوابی با افزایش خطر ابتلا به مسائل مختلف سلامتی از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی، دیابت و برخی اختلالات سلامت روان مرتبط است.
برای جلوگیری از این عوارض مهم است که به دنبال کمک باشید و به زودی اختلال بی‌خوابی را برطرف کنید.
بهترین مرکز برای درمان اختلال خواب
برای آن‌که بتوانید بهترین روش درمان اختلال خواب را دنبال کنید، لازم است که به سراغ بهترین مرکز برای درمان بی‌خوابی باشید. مرکز «نوین مشاوره» بهترین خدمات برای درمان قطعی بی‌خوابی را ارائه می‌کند. شما در این مرکز از بهترین متخصصان آموزش‌دیده و کارآزموده بهره‌مند می‌شوید و سریع‌ترین و جدیدترین فرایند درمانی را تجربه خواهید کرد.
