نوروفیدبک ILF
امروزه به لطف فناوری های نوین، چندین روش درمانی با نوروفیدبک (NFB) وجود دارد. برخی از آن ها شامل ثبت سیگنال های الکتروانسفالوگرافی (EEG)، اف‌ام‌آرآی یا تصویر سازی تشدید مغناطیسی کارکردی (fMRI)، طیف نگاری کارکردی فروسرخ نزدیک (fNIRS)، مگنتوانسفالوگرافی یا مغناطیس نگاری مغزی (MEG) و تمرین و آموزش با فرکانس مادون پایین (ILF) هستند.
آموزش با فرکانس مادون پایین آخرین نسل نوروفیدبک است که به تمرین فعالیت ریتمیک مغز زیر 0.1 هرتز (یعنی کمتر از یک موج در هر 10 ثانیه) اشاره دارد. فرکانس نوروفیدبک استاندارد برای درمان ADHD در کودکان بسیار بالاتر است: 4-8 هرتز (محدوده تتا)، 12-15 هرتز (ریتم حسی حرکتی)، 16-20 هرتز (محدوده بتا)، اما EEG باند کامل شامل تغییرات بالقوه طولانی مدت است که به فعالیت های آهسته در محدوده فرکانس زیر 0.1 هرتز اختصاص داده شده اند.
از دیگر ویژگی های پروتکل نوروفیدبک ILF می توان به مونتاژ دو قطبی الکترودها، قرار دادن الکترودها بر روی جمجمه بر اساس معیارهای فردی سطح برانگیختگی و قدرت ذهنی بیمار، و بازخورد مداوم پارامترهای استخراج شده از EEG اشاره کرد.
عمده تفاوت بین نوروفیدبک استاندارد و ILF
درمان ILF همچنین بر تنظیم سیستم عصبی خودمختار تأثیر می‌گذارد و در نتیجه تعادل عاطفی بیماران را بهبود می‌بخشد که به نوبه خود بر توجه و حافظه تأثیر مثبت می‌گذارد. تفاوت عمده بین نوروفیدبک استاندارد و ILF این است که دیگر بیماران ملزم به خود کنترل گری در جلسات نیستند. ILF نمی تواند از طریق مدل شرطی سازی کنشگر مفید واقع شود زیرا هیچ رویدادی برای پاداش وجود نخواهد داشت. در این روش، بیماران فقط بازی های رایانه ای انجام می دهند. برنامه کامپیوتری، اطلاعات را از EEG بر روی صفحه نمایش پردازش می کند. بازخورد تغییرات را به شکل بسیار ظریفی مشاهده خواهید کرد: تغییر حجم، روشنایی، رنگ و … بازخوردی از این تغییرات است. در جلسات نوروفیدبک ILF بیمار نمی تواند کاری انجام دهد؛ چرا که این فرآیند با نوسانات خون شریانی (خون اکسیژن دار) و خون سیاهرگی (خون بدون اکسیژن) در مغز ارتباط دارد و تمام نوارهای امواج مغزی کلاسیک (آلفا، تتا، دلتا، بتا، گاما) را تنظیم می کند.
نوروفیدبک ILF چگونه موجب بهبودی انواع شرایط بالینی می گردد؟
با نوروفیدبک ILF تعامل نواحی مختلف مغز میسر می شود. شبکه های اختصاص یافته به خود تنظیمی برانگیختگی داخلی و تحریک پذیری، مهمترین حلقه در این فرآیند هستند و تعامل این سه شبکه بر توانایی تمرکز تأثیر می گذارد. نوروفیدبک ILF می تواند درطول 20 تا 40 جلسه، پیشرفت های قابل توجهی را در انواع شرایط بالینی به همراه داشته باشد.
بر اساس گزارش های دریافتی، نوروفیدبک ILF موجب ایجاد تغییرات مداوم در توزیع دامنه در محدوده طیفی ILF می شود. نوروفیدبک ILF منجر به ایجاد تغییرات مثبت واضح و پایدار در ADHD و اوتیسم، افسردگی، اشکال مختلف اضطراب و اختلالات خواب (از جمله بی خوابی)، میگرن، اعتیاد، علائم استرس پس از سانحه، تحریک پذیری، اختلالات دوقطبی می شود. این روش، عوارض جانبی شایعی ندارد. علائمی همچون خستگی خفیف، سردرد، سرگیجه نیز به ندرت ظاهر می شود.
تحقیقات: آیا نوروفیدبک ILF یک درمان موثر و قابل توجه برای ADHD است و منجر به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا می شود یا خیر؟
یک گروه درمانی، در دانشگاه دولتی بلاروس برای پاسخ به سوال مذکور، آزمایش مفصلی انجام می دهد و در مجموع 251 بیمار کودک و نوجوان مبتلا به ADHD در آن وارد می شوند. جلسات درمانی متشکل از میانگین 39 جلسه نوروفیدبک ILF در مدت حداقل 15 هفته (حدود دو جلسه نوروفیدبک در هفته) دایر می شود. در طول این دورهف تنها سه بیمار تصمیم گرفتند درمان را پیش از موعد قطع کنند. اگرچه ما این جنبه را از نظر علمی بررسی نکردیم، اما با توجه به تعداد بسیار اندکی که پروسه درمانی را کامل نکردند می توان نتیجه گرفت که نوروفیدبک ILF به عنوان یک روش درمانی، توسط اکثریت قریب به اتفاق بیماران ADHD (و والدین آنها) پذیرفته شده است. با توجه به ارزیابی بیماران توسط درمانگران، 97 درصد از بیماران بهبود علائم را گزارش کردند. تنها 3 درصد از بیماران ادعا کردند که با آموزش نوروفیدبک ILF هیچ بهبود قابل توجهی در علائم مشاهده نشده است. با در نظر گرفتن این موارد، تاثیر کلی درمان نوروفیدبک ILF را می توان «عالی» ارزیابی کرد.
نتیجه تحقیقات
1. برای خود ارزیابی بیماران، قبل و بعد از درمان از آنها خواسته شد تا برجسته‌ترین علائم خود را بر اساس سطوح شدت بین 0 تا 10 ارزیابی کنند. با متأسفانه فقط مجموعه داده های کامل 43 بیمار در دسترس بود (حدود 1/6 از کودکان و نوجوانان شرکت کننده) در دسترس بود. با این وجود، این اندازه نیز برای تجزیه و تحلیل آماری کافی بود. در تحلیل ها، بر سه نشانه اصلی اختلال ADH، بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری تمرکز کردیم.
قبل از مداخله نوروفیدبک ILF، شدت بی توجهی به طور متوسط 8.3 درجه بندی شده بود.
از این نتایج می توان نتیجه گرفت که 30 جلسه نوروفیدبک ILF جهت بهبود علائم بیش فعالی و بی توجهی در کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD کافی است. این درمان همچنین می‌تواند منجر به بهبود کمی خفیف‌تر، اما همچنان قابل توجه در تکانشگری در همان گروه از بیماران شود. این اثرات درمان نوروفیدبک ILF مطابق با نتایج مطالعات کنترل شده بر روی ADHD با استفاده از سایر پروتکل های نوروفیدبک است.
2. پس از اتمام 20 جلسه آموزشی، هر 9 شرکت کننده از گروه ILF NF بهبود وضعیت سلامت خود را گزارش دادند. اکثر آنها کاهش واکنش پذیری به عوامل استرس زا و رهایی از تنش درونی، بهبود بدن و آگاهی و ثبات خلق را گزارش کردند. همچنین، این افراد، افزایش سطح انرژی و عملکرد شناختی بهتر را نیز گزارش کردند.