توانایی‌هایی هستند که با تلاش و تمرین مستمر پرورش داده می‌شوند و انسان را برای مواجه شدن با مسائل روزمره زندگی آماده می‌کنند، مهارت های زندگی نام دارند.
سازمان بهداشت جهانی در تعریفی جامع، مهارت زندگی را به این صورت شرح داده که: توانایی انجام رفتارهای مسالمت‌آمیز و مثبت، به صورتی که فرد بتواند با دغدغه‌ها و ضروریات زندگی روزانه خودش کنار بیاید.
در این مقاله از وبسایت نوین مشاوره ما قصد داریم شما را با تنوع مهارتهای زندگی آشنا کنیم و کاربرد این مهارت‌ها را مورد بررسی قرار بدهیم.
اگر علاقه‌مند به مشارکت در بحث ما هستید، تا پایان، مقاله را مطالعه کنید و نظراتتان را ثبت کنید.
انواع مهارت های زندگی
در بخش قبل یک تعریف کلی از مهارت زندگی را ذکر کردیم و نقش آن را در کیفیت زندگی شرح دادیم.
کارشناسان این مهارتهای زندگی رو به چند سطح مختلف دسته‌بندی کردند که هر کدامشان یک سری مهارت‌ها را در بر می‌گیرد.
1- سطح اول
این سطح مهارتهای پایه‌ای و اساسی روانشناسی و اجتماعی رو شامل می‌شود و این سری از مهارت‌ها متاثر از فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی هستند، مثل خودآگاهی و همدلی
2- سطح دوم
سطح دوم مهارتهای را در بر می‌گیرد که تنها در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. مذاکره، رفتار جرات‌مندانه و حل تعارض در لیست مهارت زندگی سطح دو قرار دارند.
3- سطح سوم
سطح سوم مهارت‌هایی را شامل می‌شود که کاربردی هستند و نقش مهمی در آینده افراد بازی می‌کنند، مثل امتناع از سومصرف مواد مخدر.
فرم مشاوره رایگان
تعریف مهارت زندگی
سازمان بهداشت جهانی مهارت های زندگی را به این صورت تعریف کرده که «مهارتهای زندگی مجموعه‌ای از مهارتهای روانی_اجتماعی هستند که به ما کمک می‌کنند تا به شکل سازنده‌ای با نیازها و دغدغه‌های زندگی روزمره روبرو شویم و بهتر با آن‌ها کنار بیاییم».
به‌طور کلی این مهارت‌ها شامل توانایی‌هایی می‌شوند که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد، افزایش سلامت، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و مواردی از این قبیل می‌شوند.
این سازمان با توجه به این تعریف، یک فهرست ده‌گانه از مهارتهای زندگی ارائه داده که هدف اصلی این فهرست آموزش مهارتهای ذکر شده برای داشتن یک زندگی سالم و باکیفیت در آرامش و امنیت است.
کاربرد مهارت های زندگی
مهارتهای زندگی همان‌طور که از نامشان مشخص است، کاربردهای زیادی برای ارتقاء سطح کیفی زندگی و شرایط روانی و اجتماعی افراد دارند.
از کاربرد این مهارت‌ها می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم.
- تقویت اعتمادبهنفس
- تقویت روحیه تعاون و همکاری
- ارتقا مهارتهای ارتباطی
- تامین بهداشت روانی افراد و سلامت جسمی آن‌ها
- کمک به شناخت بهتر احساسات و بیان راحت آن‌ها
- ایجاد روحیه مقاومت در مقابل نظرات منفی
- ساختن یک شهروند کاملا متعادل که مورد قبول اجتماع باشد
- ایجاد روحیه همزیستی مسالمت‌آمیز
- ارتقا سازگاری افراد با محیط زندگی، خودش و دیگران
| ضروری‌ترین مهارت های زندگی |
|---|
| خودآگاهی |
| عزت‌نفس |
| روابط بین‌فردی |
| قاطعیت |
نمونه کار مهارت های زندگی
یکی از نمونه کارهای مهارت زندگی می‌تواند کار کردن یک خانم خانه‌دار در منزل باشد. مثل شما با رفتن به یک کلاس آموزشی مثل فرش بافی، این توانایی را در خودتان احساس کردید که می‌توانید به‌عنوان یه بافنده خوب آموزش ببینید.
قدرت یادگیری خودتان را مورد سنجش قرار دادید و اعتمادسازی به این قدرت را عملی کردید و حالا در منزلتان با آرامش و امنیت بالا مشغول به درآمدزایی و کمک به اقتصاد خانه و کشور هستید.
شما با بافتن فرش‌های تمیز و حرفه‌ای اعتماد خریدار را جلب می‌کنید و این شخص می‌تواند با خیال راحت ابزار مورد نیازتون را تهیه و در اختیارتان قرار دهد و در عوض یک فرش عالی و منحصربه‌فرد را از شما تحویل بگیرد.
متن کوتاه درباره مهارت های زندگی
می‌توانیم مهارت زندگی را به این صورت تفسیر کنیم که در دنیای پرشتاب امروز، مهارت های زندگی یک نیاز ضروری برای غلبه بر مشکلات و موانع زندگی هستند.
از مدیریت بهتر کارها تا تحلیل و پردازش احساسات و ایجاد ارتباط با اطرافیان، نیاز به داشتن مهارت های زندگی به مرور زمان ضروری می‌شود.
در مهارتهای زندگی عنصر اخلاق وجود دارد چون به اینکه چه چیزی در جامعه خوب یا بد و درست یا اشتباه است مربوط می‌شوند.
تحقیق در مورد مهارت های زندگی
همه افراد تمایل دارند که یک زندگی موفق داشته باشند، اما باید بدانیم چه چیزهایی در داشتن یک زندگی موفق موثر هستند یا درواقع داشتن چه مهارت‌هایی برای زندگی موفق ضروری محسوب می‌شوند.
طبق تحقیقاتی که انجام شده، سه فاکتور عمده در موفقیت افراد نقش دارد که عبارتند از: خودآگاهی، عزت نفس و اعتماد به‌نفس! در تحقیقاتی که برای مهارت زندگی انجام شد، این سه پارامتر مهم برای تشخیص میزان توانمند بودن و ضعف‌های افراد مورد بررسی قرار گرفت.
بر اساس این تحقیقات، سه ویژگی ذکر شده به انسان در شناخت فرصت‌ها، تفکر در مورد مشکلات احتمالی و چاره‌اندیشی برای پیدا کردن راه حل و در نهایت رسیدن به هدف کمک می‌کنند.
سه دسته اصلی مهارت زندگی
اگر بخواهیم مهارت های زندگی را به سه دسته اصلی تقسیم کنیم، شامل مهارتهای تفکر، مهارتهای اجتماعی و مهارتهای عاطفی می‌شوند.
این سه دسته مهم در پیشبرد اهداف خوب در زندگی تاثیر زیادی دارند. در ادامه با تک تک این مهارت‌ها آشنا می‌شویم.
1. مهارتهای تفکر
مهارتهای تفکر خود شامل چند مهارت زندگی است و شامل خودآگاهی، تفکر انتقادی، تفکر خلاق، حل مسئله و مهارت تصمیم‌گیری می‌شود.
خودآگاهی در واقع توانایی شناخت نقاط قوت و ضعف خودمان است و یک انسان زمانی می‌تواند فرصت‌ها و خطرات را تشخیص بدهد که از توانایی و محدودیت‌های خودش خبر داشته باشد.
تفکر انتقادی هم، جمع‌آوری اطلاعات مرتبط برای حل مشکلات یا تصمیم‌گیری است.
2. مهارتهای اجتماعی
این مهارت، شامل ارتباط موثر، همدلی، مذاکره و روابط بین‌فردی می‌شود. مهارت ارتباط موثر این اجازه را به نوجوانان می‌دهد که دیگران را درک کنند و از داشتن یک ارتباط نادرست بپرهیزند.
برقراری ارتباط کلامی یا غیرکلامی، ابراز احساسات، گوش دادن فعال و ارائه بازخورد همه از بخش‌های مهم مهارت های زندگی در بخش مهارت اجتماعی محسوب می‌شوند.
با مهارت مذاکره شما می‌توانید قاطع و محکم از خودتان دفاع کنید. تسلط داشتن به مهارتهای زبان و مکالمه، رسیدن به موفقیت را آسان می‌کند.
3. مهارتهای عاطفی
مدیریت استرس و هوش هیجانی، مهارتهای عاطفی حیاتی را برای افراد تشکیل می‌دهند.
زندگی روزمره یک انسان مخصوصا نوجوانان پر از احساسات و استرس است، استرس مدرسه و درس، انتقاد و مواردی مثل این. مدیریت استرس و مهارتهای مقابله‌ای می‌تواند به شما در ایجاد عزت نفس کمک کند.
نوین مشاوره پیشنهاد می‌کند که حتما سایر مطالب مرتبط با این موضوع را مطالعه کنید تا اطلاعات و آگاهیتان در این زمینه بالا برود.
نکته مهم درباره آموزش مهارتهای زندگی
یک نکته مهم در مورد آموزش مهارت های زندگی این است که پشت این چهارچوب اعلام شده چه انگیزه‌ای وجود داشته.
اگر بخواهیم بیشتر در این زمینه صحبت کنیم باید بگوییم، که مهارتهای ده‌گانه توسط سازمان جهانی بهداشت اعلام شدند و این سازمان با یک هدف خاص که شامل سلامت جسم و روح و کیفیت زندگی است، این مهارت‌ها را تعیین کرده.
علاوه بر این ده مهارت، فهرست‌های دیگهری هم با عنوان‌های مهارتهای هفتگانه، دوازده‌گانه، مهارتهای اجتماعی زندگی و مواردی از این قبیل هم منتشر شده که شاید تمام گزینه‌های این فهرست‌ها دقیقا شبیه مهارتهای ده‌گانه نباشند.
مثلا مجمع جهانی اقتصاد یک مدل دیگر از مهارت‌ها را ارائه کرده که هدفش موفقیت در فضای شغل آینده افراد است.
بعضی از مولفه‌های این لیست شبیه لیست سازمان بهداشت جهانی بوده ولی در مواردی هم با هم فرق دارند.
اهمیت مهارت های زندگی در محل کار
از مزایای مهارتهای زندگی علاوه بر توسعه فردی می‌توانیم به این مورد اشاره کنیم که این فاکتورها می‌توانند ما را برای دنیای حرفه‌ای و کار آماده کنند. از اهمیت این مهارت‌ها در محل کار می‌توانیم این موارد را ذکر کنیم.
1- یاد می‌گیریم که به‌صورت مشترک با افراد دیگر کار کنیم تا بتوانیم اهداف تیمی یا گروهی ایجاد کنیم.
2- علاوه بر پیدا کردن راه‌حل‌های خلاقانه برای حل مشکلات، برای عملی کردن این راه حل‌ها تلاش هم می‌کنیم.
3- یاد می‌گیریم ذهنی باز داشته باشیم که موجب پرورش ایده‌های جذاب و جدید و دیدگاه‌های متنوع می‌شوند.
4- یاد می‌گیریم که چطوری از خودمون و تیم‌مان دفاع کنیم و در واقع به این نتیجه برسیم که ما مسئول اعمال خودمان هستیم.
5- توانایی جبران شکست و ناکامی را پیدا می‌کنیم و از آن‌ها یک فرصت برای ادامه یادگیری می‌سازیم.
۱۰ مورد از ضروری‌ترین مهارت های زندگی
در این بخش سعی می‌کنیم ده تا از ضروری‌ترین مهارت های زندگی را ذکر کنیم که باید از آن‌ها برای ایجاد تغییرات عملی که منجر به رشد شخصی می‌شوند، استفاده کنیم.
1- خودآگاهی
اگر بتوانید نقاط قوت و ضعف خودتان را بشناسید و بینشان تفاوت قائل بشوید، شما یک فرد خودآگاه محسوب می‌شوید.
این توانایی به شما کمک می‌کند تا انتخاب کنید، اقداماتی انجام بدهید و تصمیماتی بگیرید که با توانایی‌هایتان سازگاری دارد.
2- عزت‌نفس
عزت نفس درواقع اشاره به احساسی دارد که شما به خودتان و نظر اطرافیان درمورد خودتان دارید.
افرادی که از عزت نفس بالا برخوردارند به خودشان و توانایی‌هایشان اعتماد دارند و از نظرات بقیه درمورد خود نمی‌ترسند.
3- روابط بین‌فردی
انسان یک موجود اجتماعی است و برقراری روابط دوستانه موجب افزایش سلامت روانی اجتماعی وی می‌شود.
مهارت روابط بین فردی به موضوع توانایی تعامل سازنده و همزیستی مسالمت‌آمیز با اطرافیان اشاره می‌کند.
4- قاطعیت
کوتاه آمدن درمورد یک مسئله بدون اینکه آسیبی به احساست اطرافیان وارد بشود کار خیلی آسانی نیست.
قاطعیت به شما کمک می‌کند که بتوانید با کمک آن نظر خودتان را بدون آسیب رساندن به احساسات دیگران آزادانه بیان کنید و تعادل را با ظرافت کامل حفظ کنید.
5- ارتباط موثر
یکی از مهمترین مهارت های زندگی، ارتباط موثر است که شامل ارتباط کلامی و غیر کلامی می‌شود.
این مهارت خیلی فراتر از رد و بدل شدن ساده کلمات و یا حرکات است و در واقع شامل توانایی ابراز وجود شفاف می‌شود.
6- تفکر انتقادی
تفکر انتقادی به توانایی نقادانه تفکر اشاره می‌کند و این یعنی توانایی تفکیک صحیح واقعیت‌ها از نظرات.
این مهارت موجب بهبود روش‌های ابراز افکار و ایده‌ها و همچنین روش‌های بیانمان می‌شوند. صراحت و انعطاف‌پذیری در روند تفکر، یک فضای مناسب برای تفکر خلاقانه ایجاد می‌کند.
7- تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری در واقع توانایی بهره‌مندی از اطلاعات موجود برای ارزیابی شرایط و انتخاب آگاهانه است.
این مهارت ویژه به رشد مهارتهای مربوط به حل مسئله کمک می‌کند و داشتن آن برای شما در محل کار یک ویژگی ارزشمند محسوب می‌شود.
8- مدیریت زمان
مدیریت زمان به ما کمک می‌کند تا بتوانیم وظایفمان را به‌موقع انجام بدهیم، فعالیت‌هایمان را سازماندهی کنیم و زمانیکه تحت فشار هستیم، خیلی خوب کار کنیم.
این مهارت موجب کاهش اضطراب می‌شود و به شما کمک می‌کند تا هدف‌هایتان را با موفقیت تعیین کنید.
9- مذاکره
اغلب افراد مذاکره را یک بازی برد و باخت تصور می‌کنند، در حالی که این تصور کاملا اشتباه است و مذاکره یک موقعیت برد _ برد محسوب می‌شود.
داشتن توانایی مصالحه و توافق در بحث‌هایی که اتفاق می‌افتد به‌صورتی که به نفع همه باشد، اساس یک مذاکره موفق به‌شمار می‌آید.
این توانایی یکی از مهمترین مهارتهای بین‌فردی بوده که به حل تعارضات و مشکلات مختلف کمک می‌کند.
10 همدلی
یکی از شروط پذیرفتن تفاوت سایر افراد نسبت به خودمان، هوش عاطفی و همدلی بالا است. همیشه سعی کنید مهربان باشید، کمک کنید و برای موقعیت‌های مختلف، پاسخ مناسبی داشته باشید.
همدلی موجب می‌شود کیفیت روابط اجتماعی بهتر شود و اعتماد و احترام را بین شما و اطرافیانتان رواج می‌دهد.
سخن نهایی
در این مقاله از وبسایت نوین مشاوره سعی کردیم به‌صورت جامع توضیح بدهیم که مهارت های زندگی چیست و کاربرد و نقش آن‌ها را در محیط کار و زندگی بررسی کردیم.
شما باید برای پباده‌سازی عملی این مهارت‌ها روش‌هایی را پیدا کنید تا در زمینه شغل و روابط خودتان به موفقیت برسید.
دوره‌های آموزشی و مطالب موجود در سایت نوین مشاوره به شما کمک می‌کند تا پتانسیل‌های واقعی‌تان را کشف کنید و بفهمید که از چه راهی می‌توانید برای غلبه بر موانع استفاده کنید.
امیدواریم این مطلب بتواند در یادگیری و تقویت مهارت های زندگی به شما کمک کند.
اگر دچار افسردگی یا اضطراب ناشی از عدم یادگیری مهارتهای زندگی شده‌اید می‌توانید از درمان‌های نوروفیدبک یا لورتا نوروفیدبک استفاده نمایید.
سوالات متداول
1. مهارت های زندگی چیست؟
سازمان بهداشت جهانی مهارت های زندگی را به این صورت تعریف کرده که «مهارتهای زندگی مجموعه‌ای از مهارتهای روانی_اجتماعی هستند که به ما کمک می‌کنند تا به شکل سازنده‌ای با نیازها و دغدغه‌های زندگی روزمره روبرو شویم و بهتر با آن‌ها کنار بیاییم».
2. پنج مورد از کاربردهای مهارت های زندگی چیست؟
- تقویت اعتمادبهنفس
- تقویت روحیه تعاون و همکاری
- ارتقا مهارتهای ارتباطی
- تامین بهداشت روانی افراد
- تامین بهداشت سلامت جسمی
