
نقشه مغزی یا الکتروانسفالی کمی (QEEG) یک ابزار پیشرفته ای است که با استفاده از آن می توان امواج مغزی را ثبت کرد. نقشه مغزی حدود ۳۰ سال پیش برای اندازه گیری و تشخیص کارکرد مغز معرفی شد. نقشه مغزی الگوی منحصر به فرد مغز شما و نقاط قوت و ضعف آن را نشان می دهد.
واحد پایه کارکردی مغز نورون یا سلول عصبی است. مغزانسان تقریبا دارای ۱۸۰ میلیارد سلول است. این سلولها برای برقراری ارتباط با یکدیگر و دیگر سلولها در سراسر بدن، پیامهای عصبی یا پیام های الکتروشیمیایی رد و بدل میکنند.سیگنال های الکتریکی با پیام عصبی تولید می شود. در هر لحظه میلیاردها سیگنال الکتریکی در سلولهای عصبی ما در رفت و آمد هستند.
مجموع این سیگنالهای عصبی سبب ابجاد میدان الکتریکی در مغز و اطراف آن میگردد.در واقع سلولهای عصبی و قسمتهای مختلف مغز از طریق سیگنال الکتریکی با هم ارتباط برقرار میکنند، به زبان ساده فعالیت الکتریکی مغزهمان زبان مغز است. ما برای اینکه بدانیم مغز چه می گوید و چگونه کار میکند نیاز داریم تا زبان مغز را ترجمه کنیم. تا با استفاده از آن اطلاعات زیادی از فعالیت مغز و روان انسان استخراج کرد. روشهای مختلفی برای ترجمه زبان مغز (فعالیت الکتریکی مغز) وجود دارند.
یک روش این است که فعالیت الکتریکی به فرکانسهای مختلف تجزیه شود. بر اساس فرکانس و کارکردشان دسته بندی کنیم و به سیگنالهای دسته بندی شده که فرکانس بندی شده اند، امواج مغزی گفته میشود.
انواع امواج مختلف مغزی عبارتند از: دلتا، تتا، آلفا، بتا، گاما
موج دلتا (۱ تا ۴ هرتز) خواب عمیق ، بازسازی و یادگیری عالی، حل مسایل پیچیده و آهسته ترین موج مغزی است ممکن است در کودکان دچار بیش فعال و اختلالات یادگیری بالا باشد.
موج تتا (۸ تا ۴ هرتز ) برنامه ریزی مجدد ذهن، بینش،حالات عمیق، خیال پردازی ، با خلاقیت و تکانشی بودن در ارتباط است.تتای زیادی با حواس پرتی،عدم توجه،خیال پردازی و اضطراب مرتبط است.
موج آلفا (۸ تا ۱۲ هرتز)هوشیاری و آرامش، آمادگی، مدیتیشن، تعادل هیجانی ،احساس سرخوشی، امواج آلفا در زمان و شکل مناسب ،کاهش اضطراب ،تقویت سیستم ایمنی ،تفکر مثبت ،یکپارچگی ذهن و بدن و افزایش ترشح سروتونین را باعث می شوند . وقتی که آرام هستید و چشمان خود را می بندید و یا هنگامی که مشغول فریح و لذت بردن از محیط اطراف خود هستید با غلبه موج آلفاهمراه است که پشت سر ایجاد می شود.
،موج (۱۲ تا ۱۵ هرتز) هوشیاری ذهنی و آرامش فیزیکی، ایجاد هماهنگی بین محیط و فرد ، کمک به خواب رفتن و تنظیم حرکات بدن می شود. این موج ریتم حسی حرکتی است. حالتی از جهت یابی درونی را منعکس میکند.
،موج بتا (۱۴ تا ۲۱ هرتز ) تفکر، تمرکز، نگه داشتن توجه، کنش های پیچیده ذهنی (مثل سخن گفتن ،بحث کردن و …) افزایش متابولسیم و سوخت و ساز در مغزبا افزایش موج بتا همراه است.
بتای بالا (۲۰ تا ۳۲) گوش به زنگی، اضطراب ، بتای بالا با تفکر بیش از حد، نشخوار ذهنی وفکری، وسواس همراه است
گاما(۳۸ هرتز به بالا ) پردازش شناختی، یادگیری وهماهنگ کننده و یکپارچه کننده اطلاعات از قسمت های مختلف بدن است .غلبه این موج با حافظه خوب ،سرعت انتقال زیاد اطلاعات ،پردازش سطوح بالای اطلاعات و یادگیری مسائل پیچیده همراه است.
ارزیابی هایQEEG:
در اصل کم و زیاد بودن امواج مغزی را نشان می دهد. در ثبت QEEG یا نقشه مغزی فعالیت الکتریکی مغز را به صورت لحظه به لحظه ثبت می کنند. با مشاهده فعالیت غیر نرمال می توان به علایم قابل مشاهده در رفتار و احتمال وجود برخی اختلالات رسید. با داشتن علایم و نقشه مغزی در کنار هم، می فهمیدم که اختصاصا باید روی فعالیت کدام بخش از مغز کارکرد.
در آسیب هایی مانند تشنج، التهاب مغزی، سکته های مغزی، اختلالات اضطرابی، افسردگی، اختلالات یلدگیری، بیش فعالی، اختلال وسواس و آسیب های فیزیکی به مغز مثل ضربه های مغزی فعالیت امواج مغزتغییر پیئا می کند.آسیب های فیزیکی جریان های الکتریکی طبیعی بافت مغز را دچار اختلال می کند.
با استفاده از این ابزار پیشرفته بنام نقشه مغزی به یک تجزیه و تحلیل کامل و جامع از باندهای فرکانسی پرداخته می شود. نوارمغزی خام یا EEG بعد از ثبت داده ها برای ایجاد نقشه های توپوگرافی رنگی فعالیت الکتریکی قشر مغز استفاده می شود.
شستشوی سر با شامپو بدون نرم کننده و حداقل ۲ بار، در روز انجام تست ضروری است.موها کاملا تمیز باشد.
از روغن برای موها، ژل، حالتدهنده ها، نرمکننده یا اسپری برای موها نظیر تافت ، و نیز مواد آرایشی روی پیشانی اجتناب شود.
در روز تست از گوشواره یا زیورآلات استفاده نکنید و موها بسته و بافته نباشد.
از لنز استفاده نکنید زیرا ممکن است باعث ناراحتی شما شده وممکن است در. گرفتن یک تست خوب اخلال ایجاد کند.
از مصرف موادکافین دار و تحریک کننده، مانند قهوه، چای، سیگار، نوشیدنیهای کافئیندار و شکلات های کاکائو خو داری کنید.
از مصرف غذاها، گیاهان و یا چای گیاهی که روی خواب/آرمیدگی یا بیداری/گوشبزنگی تأثیر میگذارند در همان روز اجتناب کنید.از مصرف الکل دو روز قبل از تست دوری شود.
هرگونه سابقه و پرونده مربوط به تستهای عصبشناختی و نتایج مصاحبههای روانشناختی قبلی را همراه داشته باشید.گزارش دهید که از چه داروهای تجویز شده ای استفاده می کنید.
شب قبل از انجام تست به اندازه کافی خوابیده باشید و روزانجام تست خسته و خواب آلود نباشید و کاملا سرحال باشید.در کلینیک حداقل ۱۰ دقیقه نشسته باشید. قبل از انجام تست گرسنگی نداشته باشید.
شما روی یک صندلی به راحتی مینشینید و کلاهی که دارای ۱۹ الکترود روی سر شما قرار داده میشود (نحوه قرارگیری الکترودها مطابق استانداردهای بینالمللی ۱۰-۲۰ یا ۱۰-۵ است).ثبت سیگنال های مغزی در انسان کاملا بی ضرر و بی خطر و بدون هیچ درد است، برای هدایت الکتریکی در ثبت امواج از ژل مخصوص استفاده میشود. الکترودها امواج تولید شده در مغز شما را در وضعیتهای چشم بسته و چشم بازمی گیرند(مدت زمان ۱۰ الی ۲۰ دقیقه ) و به کامپیوتر انتقال می دهند.
از داده های حاصل از نقشه مغزی برای تعیین دقیق نقطات وپروتکل های درمانی نوروفیدبک نیزاستفاده می شود. نکته بسیار مهم تعیین تقریبی طول جلسات نوروفیدبک نیز میسر می شود.بعد از انجام نوروفیدبک پیگیری روند درمان و تعداد جلسات باقی مانده و بعد از اتمام جلسات نیز کاربردی موثر دارد.
منبع مطالب:دکتر جان ام. دموس
مرکز مشاوره نوین با هدف گسترش دانش روان درمانی و رفع اختلالات گسترده تاسیس شده و تاکنون به فعالیت خود ادامه داده است.همکاران در فضایی آرام و دلنشین و با رعایت نکات بهداشتی در تلاش هستند تا همواره با بهترین امکانات به بیماران خود خدمت رسانی کنند.
در مرکز روانشناسی نوین پس از تشخیص دقیق، تیم رواندرمانی اعم از متخصص اعصاب و روان و توانبخشی و مشاوران وارد عمل شده و با رویکردی چندجانبه با بالاترین سطح درمانی مشکل مراجع حل می شود.